بافندگی و نساجی, بلاگ

روش‌های بافندگی سنتی- روش بافندگی داری (بافندگی و نساجی)

بافندگی داری

روش بافندگی داری

     در هم پیچاندن و بافتن رشته‌های تار و پود و گره (ابریشمی، پشمی و پنبه‌ای) رنگین با استفاده از انواع دار و ابزار ساده‌ی بافندگی برای تولید محصولی یکپارچه به منظور پوشاندن سطوح مختلف را روش «بافندگی داری» می‌گویند.

     بافندگی داری را، با توجه به چگونگی در هم بافته شدن رشته‌های تابیده شده ، می‌توان به دو نوع تقسیم کرد. گاه تنها با در هم بافتن رشته‌های تار و پود بافندگی می‌کنند که محصول بارز این شیوه‌ی بافندگی داری انواع گلیم است. گاهی نیز در مراحل مختلف  به جز درگیر کردن تار و پود، رشته‌های رنگی را به تار‌ها (چله‌ها) گره می‌زنند. قالی و گبه به این شیوه بافته می‌شوند.

بافندگی داری - قالی دستباف
بافندگی داری - گلیم
بافندگی داری - گبه

     دارهای بافندگی (گلیم‌بافی و قالی‌بافی )افقی و عمودی، نقشه، کارد و قلاب، قیچی، دفتین، شانه و سیخ پود کشی، ابزار و وسایل اصلی روش بافندگی داری است.

بافندگی داری - دار بافندگی
بافندگی داری -

     با توجه به انواع مختلف بافندگی داری (تاروپودی، تاروپود و گره‌ای) پس از توضیح و معرفی محصولات و ویژگی آن‌ها، مراحل تولید هر یک را در جای خود شرح می‌دهیم.

الف – شیوه‌ی بافندگی تار و پودی:

     در این شیوه تاروپود به صورت‌های مختلفی با یکدیگر درگیر و بافته می‌شوند. انواع گليم ، محصول این شیوه‌ی بافندگی داری به شمار می‌رود بنابراین فرآیند تولید این آثار را «گلیم بافی» می‌گویند.

انواع :

     گلیم‌بافی سابقه‌ی تاریخی زیادی دارد و به احتمال زیاد مقدمه‌ی ابداع قالی‌بافی در ایران به شمار می‌رود. این هنر براساس صورت‌های مختلف بافتن تاروپود به یکدیگر به دو روش اصلی پودگذاری و پودپیچی بافته می‌شود و محصولات آن به گلیم‌های یکرو (سوماک، سوزنی ،ورنی و شیریکی پیچ) دورو (ساده) مشهوراند. .

هدف و کاربرد:

     گلیم به دلیل سبکی، تازگی، قابلیت جابه‌جایی آسان و انعطاف پذیری، کاربردهای متفاوتی دارد. استفاده برای زیرانداز و جانماز و سجاده و پیچیدن و پوشاندن بار به هنگام کوچ، پوشاندن اثاثیه داخل چادر‌های عشایر، يفجه و پرده و همجنین پوشاندن چارپایان (شتر، اسب، استر و …) از کاربردهای مختلف، گلیم است. امروزه در مناطق شهری از این محصولات به عنوان کف‌پوشی مکمل فرش، روی میز و مبلمان و نصب بر روی دیوار و به طور کلی برای تزئینات داخلی بهره می گیرند .

در ادامه مطالعه کنید  صنایع دستی کشور عمان کدام است؟
بافندگی داری -
بافندگی داری -

شکل ظاهری:

      انواع گلیم به صورت تخت و به شکل چهار گوش (مستطيل و مريع) بافته می‌شوند. اندازه‌ی گلیم‌ها، تابع چگونگی استفاده و کاربردهای آن است. در گلیم‌بافی همزمان با بافت، طرح‌ها و نقش‌های سنتی گوناگونی (انسانی، حیوانی گیاهی و …) را در رنگ‌های متنوع ایجاد می‌کنند. براساس جلوه ظاهری این محصولات یکرو (گلیم ورنی) و گاه دورو (گلیم ساده) دیده می‌شوند. در گلیم‌های دورو  طرح و نقش از دو طرف قابل مشاهده بوده و از هر دو روی آن استفاده می‌کنند. از ویژگی‌های مهم در گلیم‌بافی آن است که بیشتر طرح و نقش‌ها از خطوط مستقيم و شکسته تشکیل شده‌اند و به صورت ذهنی (بدون نقشه‌ی از پیش طراحی شده) یافته می‌شوند. بنابراین در گلیم‌های یک رو که به شیوه‌ی پودپیچی بافته می‌شوند از طرح و نقش‌های متنوع و پیچیده‌تری نسبت به گلیم‌های دورو استفاده می‌کنند. مهم‌ترین طرح‌های به کار رفته در گليم لچک و ترنج، ترنجی، محرمات و طرح‌های مکرر است. نقش‌های ساده‌ی هندسی و سایر نگاره‌های الهام گرفته از اشیاء و موجودات طبیعی که ساده و انتزاعی شده‌اند از جمله درخت، چارپایان، انسان و … دستمایه‌ی نقش‌پردازی در گلیم‌بافی قرار می‌گیرند. از منگوله‌های ابریشمی و  پشمی  و مهره‌های رنگین نیز در برخی از گلیم‌ها به عنوان آرایه بهره می‌گیرند .

بافندگی داری -

فناوری (روش تولید)

     ابزار و وسایل و مواد و مصالح مورد نیاز گلیم بافی (شیوه‌ی تاروپودی) همان ابزار و مواد نام برده شده در توضیح داده شده در روش بافندگی داری است.

مراحل تولید:

     مراحل بافت گلیم‌ها به روش پود پیچی و پودگذاری مشترک بوده و تنها در شکل گذراندن پودها از لابه لای چله‌ها (تارها) متفاوتند. از ویژگی‌های نقش‌پردازی در انواع گلیم آن است که این کار با استفاده از پودهای رنگین انجام می‌شود و پس از تراکم پودها بر اثر کوبیدن با دفتین ، جلدها از پشت و روی گلیم دیده نمی‌شوند .مراحل تولید گلیم بدین شرح است:

در ادامه مطالعه کنید  صنایع دستی و سوغات کشور تاجیکستان
بافندگی داری -

– دار گلیم‌بافی را در طول و عرضی مناسب با اندازه‌ی گلیم مورد نظر تهیه می‌کنند.

– رشته‌های رنگی متنوع از جنس پنبه، پشم و ابریشم را متناسب با طرح و نقش  و کیفیت مورد نظر آماده می‌سازند.

– رشته‌های تاییده شده‌ی پشمی یا پنبه‌ای را به صورت موازی دور محور پایین و بالای دار با کششی مناسب عبور داده و چله کشی می‌کنند.

– چه ها (تار‌ها) را پس از پایان چله کشی یا اجزای مختلف دار منظم و محکم می‌کنند .

– چند رشته پود انتخاب کرده و آن را از زیر و روی تارها (چله‌ها) به شکل‌های مختلف، گذرانده و با دفتین می کوبند. (ساده بافی)

– براساس طرح و نقش با استفاده از پودهای رنگی به شیوه ی پود پیچی با پودگذاری کار بافت را ادامه می‌دهند.

– در پایان پس از ساده‌بافی دوباره ، گلیم را با بریدن چله‌ها از دار جدا می‌کنند .

یادآوری:

       در روش پود پیچی، پودهای رنگین را بر اساس طرح و نقش به دور چله‌ها می‌پیچند و در برخی از موارد انتهای پودها را در پشت کار رها می‌کنند و گاه پود نازکی را از زیر و روی تارها پس از هر ردیفه پود پیپی می‌گذرانند. در روش پودگذاری تمام گلیم را با گذراندن پودهای رنگی از زیروروی چله‌ها (تارها) میبافند. گلیم‌های یکرو در مناطق مختلف با وجود داشتن روش بافت مشابه ، با نام‌های محلی شناخته می‌شوند و به ورنی ، سوماک ، شیر یکی پیچ و سوزنی شهرت دارند.

 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *