آثار صنایع دستی فلزی

راز ساخت و تزیین آثار هنری (صنایع دستی) فلزی

راز ساخت و تزیین آثار هنری (صنایع دستی) فلزی

   همانطور که قبلا قول داده بودیم قصد  داریم چند روش ساخت صنایع دستی فلزی را به شما معرفی کنیم .

در مقاله قبلی آثار هنری و صنایع دستی فلزی را توضیح دادیم.

پس در ادامه با بورس صنایع دستی هنر دیبا همراه باشید.

روش ساخت و شکل‌دهی آثار فلزی

ا- روش کوبشی:

    ساخت اشیا و ظروف با استفاده از چکش و سندان را روش کوبشی می‌گویند. این روش شامل دواتگری، ورقه‌کاری و پرس و خم‌کاری می‌شود.

دواتگری:

    شکل‌دهی ورقه‌های فلزات چکش‌خوار به صورت مدور ، متقارن، حجمی و بدون درز و با استفاده از چکش و سندان‌های خاص برای تولید ظروف یک پارچه را دواتگری گویند.

   ظروف حاصل از دواتگری در شکل و اندازه‌های مختلفی دیده می‌شوند. انواع ظروف کوچک و بزرگ مانند : بشقاب، کاسه، تنگ، صراحی، دیگ، پاتیل، سینی، قاب، قدح، كوزه و غیره از آن جمله‌اند .

ظرف ساخته شده به روش دواتگری

    انواع سندان و چکش، قیچی‌آهن‌بر، پرگارفلزی،سنبه، شعله پخش کن، سوهان‌فلزساب و گونیا مهمترین وسایل و ابزار مورد استفاده در دواتگری است.

   مهم‌ترین مواد اولیه‌ی به کار رفته در این هنر ورقه‌های فلزاتی مانند مس، نقره ، طلا و دیگر فلزات مشابه با ضخامت‌های مختلف است.

مراحل تولید آثار دواتگری عبارتند از :

– ورقه‌ی فلزی را انتخاب می‌کنند و آن را با توجه به شکل و اندازه‌ی (ارتفاع) ظرف مورد نظر به صورت دایره برش می‌زنند .

– ضربه‌های پیاپی و یکنواخت در چند مرحله از مرکز صفحه‌ی فلزی آغاز و به سمت محیط آن وارد می‌شود تا ظرف به تدریج شکل گیرد.

یادآوري:

    هم‌زمان در بین مراحل وارد نمودن ضربه‌های جکش، ورقه‌ی فلزی را به صورت موضعی حرارت می‌دهند تا شکل‌پذیری آن راحت‌تر انجام شود.

 

 ورق کاری:

     برش  و شکل‌دهی ورقه‌های فلزات نرم به صورت مسطح و حجمی با استفاده از ابزارهای گوناگون برای تولید ظروف، اشیا و جعبه‌های درزدار را ورق کاری گویند.

    جعبه‌ی جواهر، پایه‌ی شمعدان و سینی و ظروف برخی از محصولات این روش فلزکاری است که گاهی با نقش و نگارهای سنتی و رنگ‌های مینایی تزیین می‌شود .

در ادامه مطالعه کنید  جدیدترین محصولات مس و پرداز در سال ۱۴۰۱
ظرف ساخته شده به روش ورق کاری

   در مراحل تولید محصولات با این روش، پس از خم‌کاری درگیر شدن لبه‌ی ورقه‌های فلزی با یکدیگر و اتصال آن‌ها، با ضربه‌های چکش، درزهای باقی مانده را با جوش یا لحیم از بین می‌برند.

روش ریختگی (قالبی):

     ساخت اشیا و ظروف گوناگون با ریختن فلز مذاب در قالب‌های مقاوم (گچی، چدنی، شنی و …) را « روش ریختگی» یا «قالبی» گویند .

     این شیوه در آثار هنری فلزی برای ساخت تعدادی از نمونه‌های مشابه یک قطعه یا شی به کار می‌رود. قطعات قفل و لولا،  ابزار و وسایل فلزی (صفحه‌ی ترازو، شاهین ترازو، تبر، قیچی و …)، بخش‌ها و اجزای ظروف (شير برنجی سماور) و نمونه‌های مشابه از آن جمله اند .

به روش ریختگی

    تزیین در این محصولات، هم می‌تواند همزمان با ریختن مواد مذاب و در قالب شکل بگیرد و هم پس از خروج از قالب به روش‌های گوناگون بر آنها انجام شود.

   کوره، بوته ، انواع قالب‌هاء درجه( محفظه‌ی مهار کننده‌ی شنها و قالب‌ها)، انبر، سوهان، مشعل و ابزار و وسایل ایمنی ابزار و وسایلی است که در این روش به کار می‌رود .

    مراحل تولید آثار فلزی روش ریختگی بدین شرح است:

– با استفاده از ماسه‌ی نرم قالبی از شی مورد نظر تهیه می‌کنند.

– فلز (مس، برنج و …) را در داخل بوته گذاشته و در کوره با درجه حرارت مناسب ذوب می‌کند.

– با انبر مخصوص بوته را از کوره خارج کرده و مذاب آن را از روزنه‌ی مخصوص به صورت یکنواخت درون قالب می‌ریزند.

-پس از اطمینان از سرد‌شدن کامل قالب، شیء را ازدرون درجه خارج ساخته و پرداخت می‌کنند .

– در صورت  نیاز می‌توان روی آن را به روش‌های گوناگون تزیین کرد.

 

ساز و بست:

     ساخت، بست و اتصال اشیا و ظروف با انواع شیوه‌های فلزکاری را روش  ساز و بست  گویند. همان طور که قبلا اشاره شده این روش شامل ملیله سازی، قفل سازی، ابزار و یراق‌آلات‌سازی می‌شود .

ملیله سازی:

    شکل‌دهی و تابیدن مفتول‌های نقره و طلا، ساخت گل ریزه‌ها، کنار هم چیدن و لحیم کاری آنها برای ساخت اشیای مختلف تزیینی و کاربردی را ملیله سازی می‌گویند

در ادامه مطالعه کنید  خاتم کاری به عنوان هنر و صنعت : ترکیب زیبایی و کیفیت

هدف و کاربرد:

    ملیله سازی در ساخت ظروف، اشیا و زیورآلات ظريف، كاربرد دارد.

شکل ظاهری:

   این آثار به شکل‌های حجمی و مسطح بوده و از نقوش بته جقه، گل‌های ختایی، گل و مرغ و … تشكيل شده‌اند. همچنین با آرایه‌هایی مانند سنگ‌های نیمه قیمتی، آینه و شیشه‌های رنگی آراسته می‌شود.

فناوری (روش تولید)

– ابزار و وسایل: وسایل و ابزار مورد استفاده در ملیله سازی به شرح زیر است:

الف – ابزار و وسایل آماده‌سازی مفتول‌ها و رشته‌ها شامل، کوره‌ی ذوب فلز، انواع بوته، قالب شمش، انبر، حدیده ، دستگاه نورد، چکش و سندان .

ب – ابزار و وسایل آماده‌سازی زنجیره‌ها و تسمه‌ها شامل انبرک، سیم چین، قالب و ظروف چدنی، دستکش و مشعل دستی،

ج – ابزرا و وسایل مراحل تکمیلی، شامل، انواع انبر، سوهان فلز، سنباده، ظرف اسید و دستگاه پرداخت.

مواد و مصالح:

    در تولید محصولات ملیله، بیشتر از فلزات گرانبها همچون نقره و طلا استفاده می‌شود. مواد جانبی دیگر شامل پودر بوراکس، موم طبیعی و اسید‌استیک در مراحل تکمیلی محصول به کار می‌رود.

مراحل تولید:

      آماده‌سازی مفتول‌ها و زنجیره‌های ساخت و پیچش گلریزه‌ها، نصب و پر کردن چشمه‌های به وجود آمده هر یک  دقت، ظرافت و مهارت ویژه‌ای را می‌طلبد. مراحل کار به ترتیب زیر است:

– قاب و قواره‌ی شی مورد نظر را آماده کرده و طرح ملیله را بر دیواره‌های آن مشخص می‌کنند.

– مقدار مواد اولیه‌ی مورد مصرف را برای تولید زنجیره‌های نقره‌ای، برآورد می‌کنند.

– پس از تهیه شمش نقره آن را در چند مرحله نورد داده و به ورقه تبدیل می‌کنند.

– ورقه‌های حاصل از نورد را به صورت نوارهای باریک می‌برند.

– نوارهای باریک را با دستگاه حدیده در چند مرحله به مفتول‌های نازک تبدیل می‌کنند.

– مفتول‌های نازک  را به اندازه‌های لازم برش می‌زنند.

– دو مفتول ملیله را به یکدیگر می‌تابند.

 – مفتول‌های تابیده را برای ایجاد رشته‌های کنگره‌دار (زنجیره) با چکش و سندان می‌کوبند.

– قالب چدنی را موم اندود می‌کنند.

– خطوط محیطی و خانه‌بندی طرح را به وسیله‌ی تسمه‌های باریک نقره‌ای روی موم پیاده می‌کنند.

– مفتول‌های آماده را به صورت گل ریزه‌های بسیار کوچک شکل می‌دهند.

– درون خانه‌بندی‌ها را با گل ریزه‌های تابیده شده به صورت فشرده پر می‌نمایند.

– پودر بوراکس و نقره را روی ملیله‌های شکل گرفته می‌پاشند و با حرارت مشعل آنها را به یکدیگر لحیم کرده و سپس موم را ذوب می‌کنند .

– با اسيد دوده‌ها و سوخته‌های موم را زدوده و ملیله را سفید کاری می‌کنند .

– پرداخت نهایی را انجام می دهند.

ملیله پرداخت شده

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *