۴- ابزار و وسایل و تجهیزات پخت
برای پخت بدنههای سفالی به تجهیزات و وسایلی مانند کوره، خشک کن، وسایل کمکی نسوز ، دستکش، ماسک و انبر نیاز میباشد.
ب- مواد و مصالح :
مواد اولیهی سفالگری شامل انواع خاک رس، لعاب، رنگبتههای معدنی ، چسب گیاهی مانند کتیرا و آب است که به ترتیب به شرح هر یک می پردازیم :
ا- خاک رس:
مهم ترین و قابل دسترس ترین ماده اولیه در تولید محصولات سفالی، خاک رس است. خاک رس مواد آلی و ذراتی دارد که با افزودن آب به خمیری تبدیل می شود که دارای خاصیت شکل پذیری بسیار مناسبی است.
۲- آب:
این ماده عامل بسیار مهمی در آماده سازی خاکها به صورت دوغاب و خمیر سفالگری است. از آب برای ایجاد غلظت مناسب در ترکیب اعاب و کتیرا تیز استفاده می شود. آب موجود در گل و لعابها پس از ساخت بدنه و تربین، هنگام خشک و پخته شدن شی از آن خارج می شود.
٣- لعاب:
لعاب لایهای شیشهای نازکی است که بر روی سطح بدنهی سفالهای لعابدار دیده میشود .
مواد تشکیل دهندهی لعاب شامل مجموعهای از ترکبیات شیمیایی (پایه) و اکسیدهای کمک ذوب است. سیلیس مهم ترین عنصر در لعابهاست و از آنجا که دمای ذوب آن بسیار بالاست با اکسیدهایی که نقطه ی ذوب بابیتی دارند ترکیب می شود تا با تغيير شكل پیوند مولکولی سیلیس، لابهای شیشه ای را بر سطح بدنههای سرامیکی پدید آورد.
یادآوری: به کمک ذوبها که عامل کاهش دمای پخت هستند « فلاکس» یا «گداز آور» میگویند.
۴- چسب:
برای لعاب کاری با نقاشی با لعاب و رنگینههای معدنی چسبهای آلی به مواد لعاب افزوده میشود. این چسب باعث روانی لعاب و اتصال آن به بدنه شده که در مراحل اولیهی پخت، سوخته و از روی سطح بدنه جدا میشود.
روش تولید
الف – آماده سازی گل (به شیوهی سنتی)
خاک را الک میکنند تا ناخالصیها، جدا شود.
خاک و آب را درون حوضچه مخلوط میکنند تا مواد سنگین تهنشین و مواد ناخالص سبک روی آب بایستد.
ناخالصیهای سطح آب را با الك برداشته و دوغاب باقی مانده را به حوضچهی مجاور تخلیه مینمایند
دوغاب را در حوضچهی دوم به مدت چند روز نگهداری میکنند تا مقداری از آب آن تبخیر شود.
خمير گل به دست آمده را به کارگاه منتقل کرده و روی آن را نایلون و گونی میپوشانند.
ب – شکلدهی:
همان طور که پیش از این نیز اشاره شده شکلدهی به روشهای مختلف، از جمله با دست، به کمک دست و چرخ سفالگری و یا با استفاده از قالب انجام میشود که در زیر به شرح مراحل کار هر یک میپردازیم :
شکلدهی با دست:
خمیر گل را ورز میدهند تا یکنواخت شود.
خمیر آماده شده را با روشهای مختلف (فشاری، فتیلهای یا ورقهای) با دست و ابزار ساده شکل میدهند.
در مراحل مختلف کار با اسفنج خیس سطح کار را صاف و یکنواخت میکنند .
تزینات دلخواه (نقش بریده، تفتی افزوده و نقش کنده )را روی بدنهی خام انجام میدهند.
شی ساخته شده را پرداخت نهایی کرده و به تدریج در سایه خشک میکنند.
شی خشک شده را در کوره با درجه حرارت مناسب میپزند .